Ο νέος κορωνοϊός έχει ήδη ολοκληρώσει, και ξεπεράσει πια, ένα πλήρη ημερολογιακό κύκλο, του ενός έτους, τόσο στην χώρα μας όσο και στον πλανήτη, μετρώντας 129.634.035 κρούσματα παγκοσμίως και 2.828.132 θύματα, σύμφωνα με την τελευταία καταμέτρηση του Πανεπιστημίου Τζον Χόπκινς.
Μέσα στον ένα χρόνο πανδημίας η επιστήμη έχει κάνει πολλά άλματα. Για την ακρίβεια είδαμα την επιστήμη να λειτουργεί, να εξελίσστεται και να προχωράει μαζί με τον ιό. Τι μάθαμε όμως και τι παραμένει άγνωστο με φόντο το φως στο τούνελ που φωτίζεται από τη λάμψη των εμβολιασμών;
Τι γνωρίζουμε
Ο εξαερισμός στους εσωτερικούς χώρους είναι σημαντικός
Καθώς νέα στοιχεία έρχονται στο φως των επιστημονικών μελετών, η σημασία της αποφυγής της επαφής με τον ιό μέσω του αέρα στο εσωτερικό ενός χώρου έχει αυξηθεί. Ο καθαρισμός των επιφανειών, η μάσκα και το συχνό πλύσιμο των χεριών εξακολουθούν να έχουν σημασία, όσο και ο αερισμός των εσωτερικών χώρων με καθαρό αέρα.
Οι μάσκες είναι αποδοτικές
Ελλείψει σταθερών στοιχείων, στην αρχή ορισμένες κυβερνήσεις ήταν απρόθυμες στο να προχωρήσουν σε επίσημες συστάσεις για την χρήση της μάσκας ενώ άλλες το έκαναν έτσι κι αλλιώς. Η προληπτική προσέγγιση κέρδισε. Στη χώρα μας άλλωστε αυτή τη στιγμή και για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι υποχρεωτική η χρήση τους.
Οι μάσκες έχουν αποδειχθεί ότι είναι ένας απλός και αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης της εξάπλωσης του κορωνοϊού. Τα προστατευτικά προσώπου, ωστόσο, έχουν αποδειχθεί λιγότερο αποτελεσματικά.
Το πλύσιμο των χεριών είναι ακόμα σημαντικό
Εν μέσω του επείγοντος χαρακτήρα της πανδημίας που διατηρεί πολλούς περιορισμούς, lockdowns και μέτρα κοινωνικής απόστασης, ένας άλλος κρίσιμος παράγοντας για την καταπολέμηση του κορωνοϊού κινδυνεύει να ξεχαστεί: το πλύσιμο των χεριών.
Παρόλο που η μετάδοση μέσω των επιφανειών θεωρείται ότι είναι σχετικά απίθανη, υπάρχουν ενδείξεις ότι ο ιός μπορεί να υπάρχει στα χέρια των θετικών ατόμων και έτσι είναι πιθανό να μεταδοθεί σε άλλους. Οι άνθρωποι έχουν επίσης την τάση να αγγίζουν ασυνείδητα τα πρόσωπά τους.
Ο ιός επηρεάζει διαφορετικά τους ανθρώπους
Αν μάθαμε από την αρχή κάτι είναι ότι επηρεάζεται εντελώς διαφορετικά τις διάφορες ηλικίες. Στην πορεία προέκυψε όμως ότι ο ιός επηρεάζει πιο σοβαρά τους άνδρες πιο από τις γυναίκες. Παράλληλα ορισμένες φυλετικές ομάδες φαίνεται να είναι πιο ευάλωτες από άλλες στον κορωνοϊό. Μερικοί άνθρωποι έχουν επίσης ένα είδος μυστηριώδους ασυλίας, την οποία μπορεί να έχει αποκτήσει ο οργανισμός πολύ πριν ξεκινήσει η πανδημία.
Ο ιός μπορεί να βλάψει κάποια όργανα
Αν και ο Covid-19 βλάπτει το αναπνευστικό, δεν είναι επιβλαβής μόνο στη λειτουργία των πνευμόνων. Πλέον οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι μπορεί να μολύνει τα κύτταρα που διοχετεύουν τα αιμοφόρα αγγεία και επηρεάζει μια σειρά άλλων σημαντικών οργάνων, όπως η καρδιά, ο εγκέφαλος, τα νεφρά, το ήπαρ, το πάγκρεας και ο σπλήνας. Αυτό το αποτέλεσμα έχει παρατηρηθεί ακόμη και σε νεαρά άτομα χαμηλού κινδύνου. Κανείς δεν ξέρει πόσο καιρό θα διαρκέσουν τα προβλήματα ή αν θα επιλυθούν πλήρως.
Ο ιός εξαπλώνεται εκθετικά
… αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι δεν το καταλαβαίνουν αυτό. Μια σειρά από μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα που είναι ευαίσθητα σε αυτή την «εκθετική μεροληψία ανάπτυξης» ανησυχούν λιγότερο για την εξάπλωση του Covid-19 και είναι λιγότερο πιθανό να υποστηρίξουν μέτρα όπως η κοινωνική απόσταση, το πλύσιμο των χεριών ή η μάσκα.
Τα εμβόλια κατά του Covid-19 είναι ασφαλή και αποτελεσματικά
Η επιστήμη κινήθηκε εξαιρετικά γρήγορα, και υπό εξαιρετική πίεση. Με το βάρος της παγκόσμιας προσδοκίας, έχουν παραδώσει ασφαλή, αποτελεσματικά εμβόλια τα οποία δοκιμάστηκαν σε αυστηρές κλινικές δοκιμές.
Μια εφάπαξ δόση του εμβολίου παρέχει μέτρια προστασία
Η έκταση της προστασίας εξαρτάται από το εμβόλιο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν υπάρχουν αρκετά δεδομένα για να είναι κανείς σίγουρος. Μέχρι να ολοκληρωθεί ο εμβολιασμός, είναι ζωτικής σημασίας να συνεχιστεί η κοινωνική απόσταση, φορώντας μάσκα και ακολουθώντας όλες τις συμβουλές για τη δημόσια υγεία. Στην πραγματικότητα, είναι χρήσιμο να φανταστεί κανείς ότι η χορήγηση της πρώτης δόσης δεν συνέβη.
Το «ανοσία της αγέλης» επιτυγχάνεται συνήθως μέσω του εμβολιασμού
Η «ανοσία της αγέλης» είναι ένα είδος ανθεκτικότητας σε ασθένειες που εμφανίζονται σε έναν πληθυσμό, ως αποτέλεσμα της συσσώρευσης ανοσίας σε πολλά άτομα του πληθυσμού. Όμως, σε αντίθεση με την εντύπωση που μπορεί να έχει δημιουργηθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας, υπάρχουν πολλοί λόγοι που δεν επιτυγχάνεται αυτό το τείχος ανοσίας με τη σκόπιμη εξάπλωση ενός ιού.
Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν τώρα ότι οποιαδήποτε προσπάθεια να γίνει αυτό θα οδηγούσε σε απαράδεκτα επίπεδα θανάτων. Αλλά η «ανοσία της αγέλης» μπορεί επίσης να αποκτηθεί μέσω των εμβολιασμών οποίοι οδηγούν σε σημαντικά λιγότερες παράπλευρες απώλειες και μπορεί να παρέχουν τεράστια προστασία στις φυσικές λοιμώξεις.
Τα περισσότερα εμβόλια πιθανώς δεν εμποδίζουν τη μετάδοση
Τα διαθέσιμα εμβόλια κατά του Covid-19 δεν κρίθηκαν για την ικανότητά τους να αποτρέψουν την εξάπλωση του ιού – αντ ‘αυτού, εκτιμήθηκαν από την ικανότητά τους να αποτρέπουν τους ανθρώπους από την ανάπτυξη συμπτωμάτων και να αρρωστήσουν.
Η έρευνα για το κατά πόσον τα εμβόλια θα αποτρέψουν επίσης τη μετάδοση του ιού συνεχίζεται, αλλά υπάρχουν κάποιες πρώτες ενδείξεις ότι τόσο το εμβόλιο των Pfizer-BioNTech όσο και το εμβόλιο του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και της Astrazeneca μπορούν να μειώσουν τη μετάδοση. Υπάρχουν μερικές πρώτες ενδείξεις ότι και τα υπόλοια εμβόλια είναι σε θέση να το σταματήσουν εντελώς.
Τα ποσοστά θανάτου ποικίλλουν από χώρα σε χώρα
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους συμβαίνει αυτό, με βασικό τον τρόπο καταμέτρησης των θανάτων. Αποτέλεσμα αυτού είναι ότι μπορεί να είναι δύσκολο να συγκριθούν τα ποσοστά θανάτου σε διαφορετικές χώρες.
- Τι ξέρουμε από την ιστορία
Πόσο γρήγορα περιορίστηκαν κάποιες πανδημίες
Ο τρόπος με τον οποίο κάποιες χώρες όπως ο Καναδάς και η Ταϊβάν αντιμετώπισαν το ξέσπασμα του Sars το 2003 δίδακαν πολλά μαθήματα για την τρέχουσα πανδημία του νέου κορωνοϊού, συμπεριλαμβανομένης της σημασίας της ιχνηλάτησης των επαφών των κρουσμάτων ατόμων και της σημασίας της καραντίνας.
Η κοινωνική αποστασιοποίηση τα χει τα χρονάκια της
Στη Σαρδηνία του 16ου αιώνα, ένας γιατρός δημοσίευσε έναν οδηγό με οδηγίες για το πώς να τηρούνται τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας πανώλης που φαίνεται να μοιάζουν να γράφτηκαν για τον κορωνοϊό, με σύσταση για ένα μόνο ένα άτομο ανά νοικοκυριό να πρέπει να φεύγει για να κάνει τα ψώνια.
Η διάθεση εμβολίων απαιτεί εμπιστοσύνη
Το 1976, οι ΗΠΑ παραβίασαν την διάθεση των εμβολίων και έχασαν την εμπιστοσύνη του κοινού. Η εκδήλωση περιλαμβάνει μαθήματα για εθνικές προσπάθειες εμβολιασμού σήμερα.
- Τι δεν ξέρουμε
Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της νόσου
Για πόσο καιρό θα επηρεαστούν τα άτομα που νόσησαν με κορωνοϊό; Ποια θα είναι η επίδρασή του επιγενετική; Με άλλα λόγια, τα αποτελέσματά της θα περάσουν από γενιά σε γενιά; Και ούτε λόγος βέβαια για τον κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο του ιού.
Πώς θα εξελιχθεί ο ιός
Κάθε φορά που ο κορωνοϊός περνά από άτομο σε άτομο, κάνει μικροσκοπικές αλλαγές στον γενετικό του κώδικα, αλλά οι επιστήμονες αρχίζουν να παρατηρούν μοτίβα για τον τρόπο με τον οποίο μεταλλάσσεται.
Πώς θα μπορούσε να μοιάζει η επόμενη πανδημία
Ποιες ασθένειες είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν την επόμενη παγκόσμια πανδημία; Σύμφωνα με το BBC Future, υπάρχουν έξι ασθένειες που είναι πιθανότερο να προκαλέσουν την επόμενη υγειονομική κρίση.
Ποιες είναι οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της πανδημίας;
Αν και οι βραχυπρόθεσμες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και των ατμοσφαιρικών ρύπων μειώθηκαν σημαντικά στην αρχή των lockdowns, αυξήθηκαν γρήγορα ξανά κατά τη διάρκεια του υπόλοιπου έτους. Συνολικά, οι εκπομπές CO2 μειώθηκαν κατά περισσότερο από 6% το 2020. Ωστόσο, υπάρχει πιθανότητα η πανδημία να έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις, καθώς οι περιβαλλοντολόγοι αναρωτιούνται εάν τελικά ο τρόπος αντιμετώπισης της κρίσης του Covid-19 θα μπορούσε να βοηθήσει να διαμορφώσουμε την απάντησή μας στην κλιματική αλλαγή.
naftemporiki.gr με πληροφορίες από BBC Future